1. Tarih Nedir?
· Tanım: Tarih, geçmişte yaşamış insan topluluklarının, siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel ve dini faaliyetlerini, belgeler ve kanıtlar ışığında inceleyen bir bilim dalıdır. Tarih, geçmişiolaylarını, neden-sonuç ilişkileri içinde ve objektif bir şekilde değerlendirir.
· Olay ve Olgu: Tarih, geçmişte gerçekleşmiş olayları ve bu olayların toplum üzerindeki etkilerini inceler.
· Tarihi Olay: Geçmişte yaşanmış, belli bir zaman ve yerde gerçekleşen, başlangıç ve bitişi olan olaylardır. Örneğin, İstanbul’un fethi.
· Tarihi Olgu: Daha geniş bir süreci kapsayan, birçok olayın sonucunda meydana gelen ve toplumsal değişim yaratan durumlardır. Örneğin, feodalizmin çöküşü bir olgudur.
2. Tarih Biliminin Yöntemi
Tarih bilimi, geçmişi anlamak ve açıklamak için belirli bir yöntem kullanır. Bu yöntem, sırasıyla tarama, tasnif, tahlil, tenkit ve terkip adımlarından oluşur:
• Tarama (Kaynak Arama): Tarihçiler, bir konuyu araştırırken ilk olarak o konu hakkında bilgi sağlayabilecek kaynakları bulur. Bu kaynaklar yazılı (kitabeler, arşiv belgeleri) ya da yazısız (heykeller, kalıntılar) olabilir.
• Tasnif (Sınıflandırma): Elde edilen kaynaklar sınıflandırılır ve konuyla ilişkili olanlar ayrılır.
• Tahlil (Çözümleme): Kaynaklar derinlemesine incelenir ve çözümlenir. Olayların sebepleri, etkileri ve sonuçları belirlenmeye çalışılır.
• Tenkit (Eleştiri): Bulunan bilgilerin doğruluğu ve güvenilirliği sorgulanır. Tarihsel belgeler hem iç hem dış tenkit yapılarak değerlendirilir.
• Dış Tenkit: Belgenin yaşı, orijinalliği ve kaynakları değerlendirilir.
• İç Tenkit: Belgenin içerdiği bilginin doğruluğu ve güvenilirliği sorgulanır.
• Terkip (Birleştirme): Son olarak, tüm veriler bir araya getirilir ve olayın genel resmi ortaya konur.
3. Tarihin Sınıflandırılması
Tarihi olayların daha iyi anlaşılabilmesi için sınıflandırma yapılır. Tarih, zamana, mekana ve konusuna göre sınıflandırılabilir.
• Zamana Göre Sınıflandırma: Tarih, dönemlere ayrılarak incelenir (ilk çağ, orta çağ, yeni çağ, yakın çağ).
• Mekana Göre Sınıflandırma: Belirli bir coğrafi bölge veya ülkeye göre tarih incelemesi yapılır. Örneğin, Osmanlı Tarihi, Türk Tarihi, Avrupa Tarihi.
• Konularına Göre Sınıflandırma: Tarih, farklı alanlara göre incelenir. Siyasi tarih, kültür tarihi, sanat tarihi, ekonomi tarihi gibi.
4. Tarih Yazıcılığı (Historiografi)
Tarih yazıcılığı, geçmiş olayların yazıya dökülmesidir. Tarih yazıcılığı, farklı dönemlerde farklı amaçlar doğrultusunda gelişmiştir:
• Hikayeci Tarih Yazıcılığı: Tarih, olayların sadece anlatıldığı, olayların nedenleri üzerinde durulmadığı bir yazım biçimidir. Herodot, hikayeci tarih yazıcılığının temsilcisidir.
• Öğretici Tarih Yazıcılığı: Topluma ders verme, ahlaki sonuçlar çıkarma amacıyla yazılan tarihtir. Thukydides bu yöntemi benimsemiştir.
• Araştırmacı Tarih Yazıcılığı: Olayların neden-sonuç ilişkisi içinde araştırıldığı ve belgelere dayandırılarak yazıldığı tarih yazıcılığıdır. Modern tarih yazıcılığı bu yaklaşımla gelişmiştir.
5. Tarihin Diğer Bilimlerle İlişkisi
Tarih, pek çok bilim dalıyla ilişki içerisindedir. Bu bilimler, tarihsel olayların daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunur:
• Coğrafya: Tarihi olayların mekansal boyutunu anlamak için coğrafya kullanılır. Olayların nerede ve hangi doğal koşullarda gerçekleştiği coğrafi bilgilerle ortaya konur.
• Arkeoloji: Kazı çalışmaları ile elde edilen buluntular sayesinde, yazının kullanılmadığı dönemler hakkında bilgi edinilir.
• Antropoloji: İnsan topluluklarının kökenini, kültürel gelişimlerini inceleyerek tarih araştırmalarına katkı sağlar.
• Sosyoloji: Toplumların yapısını ve sosyal olayların tarihsel süreçteki değişimlerini anlamak için sosyoloji önemli bir yardımcıdır.
• Kronoloji: Olayların zamansal sıraya göre sıralanmasını sağlar ve tarih biliminin temelini oluşturur.
• Paleografi: Eski yazıların incelenmesi ve çözülmesiyle tarihsel belgelerin okunmasına yardımcı olur.
• Epigrafi: Anıtlar ve taşlar üzerine kazınmış yazıları inceler.
• Heraldik: Arma bilimidir ve özellikle soylu ailelerin armaları üzerinden tarihsel bağlantılar kurar.
• Numizmatik: Eski paralar üzerinden tarihi incelemeler yapar.
6. Zaman ve Takvim
Tarih, olayları zaman içerisinde anlamlandıran bir bilim dalı olduğu için, zamanın ölçülmesi büyük önem taşır. Bu nedenle farklı takvim sistemleri geliştirilmiştir:
• Güneş Yılına Dayalı Takvimler: Güneşin hareketlerine göre düzenlenen takvimlerdir. Örneğin, Miladi Takvim.
• Ay Yılına Dayalı Takvimler: Ayın hareketlerine göre düzenlenen takvimlerdir. Örneğin, Hicri Takvim.
• Miladi Takvim: Bugün dünyanın pek çok ülkesinde kullanılan takvimdir. İsa’nın doğumunu 0 noktası kabul eder.
• Hicri Takvim: İslam dünyasında kullanılan takvimdir ve Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye hicret ettiği yıl olan 622 yılı başlangıç kabul edilir.
7. Tarih Öncesi ve Tarihi Çağlar
Tarih, yazının icadına göre ikiye ayrılır: Tarih Öncesi Devirler ve Tarihi Devirler.
• Tarih Öncesi Devirler: Yazının henüz kullanılmadığı dönemdir. Bu devirler, kullanılan araç-gereçlere göre Taş Devri ve Maden Devri olarak ikiye ayrılır. Tarih öncesi devirlerde kazı çalışmalarından elde edilen buluntular sayesinde bilgi edinilir.
• Tarihi Devirler: Yazının icadıyla başlayan dönemdir. Bu dönem, yazılı belgeler aracılığıyla incelenir ve daha net bilgiler verir.
TARİH BİLİMİNE GİRİŞ PDF İNDİR
Yorumlar
Yorum Gönder