Bir olayın veya durumun gerçekleşmesinin, başka bir olayın
veya duruma bağlı olduğunu belirten cümlelere koşul-sonuç (şart-sonuç)
cümleleri denir. Bu tür cümlelerde birinci bölüm (yan yargı) koşul, ikinci
bölüm ise o koşula bağlı olarak ortaya çıkan sonuçtur (temel yargı).
> Türkçede koşul anlamı asıl olarak “-se” şart ekiyle sağlanır. “ise”, “-ince”, “-dikçe”, “mi”, “ama”, “üzere”, “yeter ki”
ile de koşul anlamı sağlanabilir.
Örnek
» Ödevini yaparsan
oyun oynayabilirsin.
Bu cümlede koyu renkle yazılmış
bölüm, eylemin yapılabilmesinin bağlı olduğu koşulu belirtmektedir. (oyun oynayabilmesi
hangi koşula bağlı? → ödevini yapmasına)
» Temiz bir dünya istiyorsan yerlere çöp atma.
» Müzik dinleyebilirsin ama sesini fazla açmayacaksın.
» Bizim buralara yağmur yağdıkça her yer toprak kokardı.
» Akşama geri vermek üzere bu kitabı alabilirsin.
» Akşam baban gelsin, alışverişe çıkarız.
» İstediğin her şeyi alırım, yeter ki sınıfını geç.
UYARI
Cümleye istek, dilek anlamı katan –se, -sa ile koşul anlamı veren –se,
-sa ekini karıştırmamak gerekir. İstek cümleleri de –se, -sa eki almasına
rağmen, koşul anlamı taşımaz.
Örnek
»
Otobüsle gelmese de trenle gelse.
Yorumlar
Yorum Gönder